De meeste mensen die Russisch leren zien dit als het moeilijkste onderdeel van het Russisch, en ook de Russen zelf hebben er problemen mee: de naamvallen. Het Russisch kent zes naamvallen, elk met hun eigen betekenis. Uniek voor het Russisch (vergeleken met bijvoorbeeld Duits) is dat niet alleen de bijzittelijke voornaamwoorden, maar ook de bijvoeglijke naamwoorden én de zelfstandige naamwoorden meeveranderen met de naamval. Fijn, alsof het leren van een vreemde taal nog niet moeilijk genoeg was. In dit artikel leg ik de naamvallen uit voor het mannelijk zelfstandig naamwoord en het mannelijk bijvoeglijk naamwoord.
De voorbeeldwoorden
Om ervoor te zorgen dat het niet te abstract wordt wil ik de Russische naamvallen uitleggen met behulp van mannelijke woorden. Lees ze door en leer ze eventueel. Later gaan we deze woorden per naamval vervoegen. Zo snap je beter wat er nu precies met een woord gebeurt.
Bijvoeglijk naamwoord
Красивый: Mooi
Zelfstandig naamwoord
Стул: Stoel
Лебедь: Zwaan
Leuk feitje: Белый Лебедь (de witte zwaan) is één van de meest beruchte gevangenissen van Rusland.
De eerste naamval: nominatief
De eerste naamval is de nominatieve naamval en er gebeurt eigenlijk niks. Een woord komt in de nominatief wanneer deze het onderwerp van de zin is.
Красивый лебедь плавает. De mooie zwaan zwemt rond.
Красивый стул стоит. De mooie stoel staat.
De tweede naamval: genitief
De genitieve naamval heet in het Russisch ook wel de “oudernaamval”, omdat het bezit aangeeft. Waar je in het Nederlands “van” gebruikt, kun je in het Russisch gewoon de genitieve naamval gebruiken:
Стул красивого лебедя. De stoel van de mooie zwaan.
Лебедь красивого стула. De zwaan van de mooie stoel.
Genitief wordt ook gebruikt om ontkenning aan te geven, wanneer iets er niet is:
Нет красивого лебедя. Er is geen mooie zwaan.
Нет красивого стула. Er is geen mooie stoel.
De derde naamval: datief
Datief wordt gebruikt wanneer je iets aan iemand schrijft, geeft of zegt. Daarnaast wordt de datief gebruikt om te zeggen dat je iets nodig hebt. Tenslotte wordt hij gebruikt om aan te duiden dat je iets niet hebt of kan doen, en ook om richting aan te geven. Heerlijk abstract, kijk vooral naar de voorbeelden.
Стулу нужен лебедь! De stoel heeft een zwaan nodig!
Красивому лебедю нужен стул! De mooie zwaan heeft een stoel nodig!
Лебедю нечего делать. De zwaan kan niks doen.
Лебедю не о чем говорить. De zwaan heeft niets te vertellen (kan niets vertellen).
Лебедь говорит стулу. De zwaan zegt iets tegen de stoel.
Лебедь дает стулу. De zwaan geeft (iets) aan de stoel.
Лебедь идет к стулу. De zwaan loopt naar de stoel.
De vierde naamval: accusatief
De accusatieve naamval geeft lijdend voorwerp aan. Bij “levende” dingen, zoals in ons geval onze zwaan, is de accusatief de genitief! Bij de niet-levende dingen, zoals onze stoel, verandert het woord bij de mannelijke en onzijdige woorden niet. Voor het bijvoeglijk naamwoord geldt hetzelfde: deze verandert altijd mee met het zelfstandig naamwoord. In het geval van de zwaan verandert het woord bij deze naamval dus mee naar de genitief, maar bij de stoel blijft hij hetzelfde.
Стул бьет красивого лебедя. De stoel slaat de mooie zwaan.
Лебедь бьет красивый стул. De zwaan slaat de mooie stoel.
De vijfde naamval: instrumentalis
De instrumentalis is een moeilijke. Deze geeft “met” aan, maar je gebruikt niet altijd het woordje “met” in het Russisch. Soms moet je het juist weglaten en is het zelfstandige naamwoord in de instrumentalis zetten goed genoeg. Dat is wanneer je aangeeft hóé je iets doet.
Стул идет с красивым лебедем. De stoel loopt met de mooie zwaan.
Лебедь идет с красивым стулом. De zwaan loopt met de mooie stoel.
Лебедь бьет со стулом. De zwaan slaat (samen) met de stoel.
Лебедь бьет красивым стулом. De zwaan slaat met een mooie stoel.
Let op! Zie je hoe het woordje “met” “с” in het geval van стулом verandert naar со? Dit heeft te maken met de uitspraak. Omdat с стулом moeilijk uit te spreken is, gebruik je hier со.
De zesde naamval: locatief
De locatieve naamval geeft, jawel, locatie aan. Je gebruikt hem ook bij het woordje “over”.
Лебедь сидит на красивом стуле. De zwaan zit op de mooie stoel.
Стул сидит на лебеде. De stoel zit op de zwaan.
Лебедь говорит о стуле. De zwaan praat over de stoel.
Стул говорит о лебеде. De stoel praat over de zwaan.
Combineren
Door de naamvallen te combineren kun je met relatief weinig woorden vertellen wat er aan de hand is:
Лебедьnominatief на стулеlocatief красивым карандашомinstrumentalis чёрного лебедяgenitief писал красивому лебедюdatief рассказaccusatief о белом лебедеlocatief.
De zwaan op de stoel schreef met het mooie potlood van de zwarte zwaan aan de mooie zwaan een verhaal over een witte zwaan.
Samenvatting
Hier de in de eerste alinea gegeven woorden in de naamvallen:
Eerste naamval (nominatief): Лебедь – Стул – Красивый
Tweede naamval (genitief): Лебедя – Стула -Красивого
Derde naamval (datief): Лебедю – Стулу – Красивому
Vierde naamval (accusatief): Лебедя- Стул – Красивый/ого
Vijfde naamval (instrumentalis): Лебедем – Стулом – Красивым
Zesde naamval (locatief): Лебеде – Стуле – Красивом
Conclusie
Valt best mee toch? Nu kun je mannelijke zelfstandige naamwoorden en mannelijke bijvoeglijke naamwoorden vervoegen. Eigenlijk geldt altijd: oefening baart kunst. Eerst zul je je bezig moeten houden met de regeltjes, maar uiteindelijk zit alles in je hoofd en spreek je als vanzelf de juiste naamval uit. Als extra oefening kun je een Russisch boekje kopen en alle naamvallen onderstrepen met een andere kleur. Zo leer je ze sneller herkennen.
Bedankt voor de heldere uitleg.