Het leuke van een nieuwe taal leren

Toen ik negen jaar geleden begon met Russisch leren en ik van iedereen de vraag kreeg waarom ik in Godsnaam Russisch zou willen leren, wist ik zelf eigenlijk ook niet zo goed waarom. Nu woon ik in Tsjechië en ga ik het hele proces van een nieuwe taal leren weer in, alleen deze keer een stuk bewuster. Het “waarom?” van het leren van een nieuwe taal vind ik nu een stuk makkelijker te beantwoorden!

Een nieuwe persoonlijkheid

Hoe zou je “frikandel” in het Engels vertalen? In het Engels zou “fried pastry of mystery meat” nog het meest dichtbij komen. Iedere taal heeft woorden die in een andere taal niet omschreven zouden kunnen worden. Schijnheilig, gezelligheid of het Duitse schadenfreude: iedere taal heeft woorden die in een andere taal de lading misschien wel gedeeltelijk dekken, maar nét niet helemaal. Die gehele collectie van woorden en de manier waarop je een zin opbouwt is uniek voor iedere taal. Je ontwikkelt een nieuwe persoonlijkheid volledig afgestemd op die taal – zonder dat je het doorhebt. Zo kun je in het Russisch iemand volledig de grond intrappen – verbaal, welteverstaan – en de persoon in kwestie alsnog met “u” aanspreken, want je kent diegene niet. Dat voegt toch wat formaliteit toe, waar je in het Nederlands iemand “gewoon” een ziekte zou toewensen. In het Nederlands zou het het ook wat serieuzer maken: “ik hoop dat je kanker krijgt!” klinkt een stuk impulsiever en daardoor minder gemeend dan “ik hoop dat u kanker krijgt!”.

Op die manier ontwikkel je een eigen nieuwe persoonlijkheid, gebaseerd op de taal en de normen en waarden van die cultuur. Dat gaat niet alleen om schelden, maar ook over het algemeen. In het Russisch ben ik assertiever dan in het Nederlands, en in het Nederlands ben ik assertiever dan in het Engels. In het Nederlands scheld ik sneller dan in het Engels, terwijl ik het in het Russisch zo veel mogelijk vermijd.

Je maakt je jeugd opnieuw mee

Wat is er nostalgischer dan oude kinderprogramma’s kijken? Wanneer je een nieuwe taal leert groei je eigenlijk opnieuw op. Je maakt opnieuw mee hoe leuk het is om woordjes te herkennen. Je vindt oude programma’s in de taal die je leert, je zingt mee met Kerstliedjes. Juist met een nieuwe taal begin je vanaf nul, en daarom is iedere stap vooruit iets waar je apetrots op bent. En omdat iedere stap zo superklein is ben je eigenlijk constant blij! Of je nou voor het eerst in het Russisch je eten hebt besteld, een Russische film hebt gekeken én begrepen of een Kerstliedje hebt geleerd: je leven zit vol kleine geluksmomentjes.

Je leert je focussen op de prioriteiten

Ken je dat, dat je in bed ligt, bijna in slaap valt, en ineens een flashback krijgt naar iets ongemakkelijks wat je zei toen je 5 jaar oud was? De hele klas je uitlachte? Wanneer je een nieuwe taal leert focus je op de prioriteiten. Het maakt niet uit of dat wat je zei wel helemaal correct is, of dat je misschien even blokkeerde en helemaal niets kon uitbrengen. Je doel is gesteld, en als je dat doel hebt gehaald is het perfect. Ga je een pakketje ophalen en heb je geen idee wat je moet zeggen? Ga erheen, doe je best, en als je het pakketje hebt, dan is je doel behaald. Maakt niet uit als de meneer van het postkantoor boos werd omdat je de taal niet machtig bent, of iets vroeg en jij het niet begreep. Je leert om ongemakkelijke momenten zo snel mogelijk te vergeten.

Je leven zit vol verrassingen

Je leert de humor van iets in te zien. Soms gaat er wel eens iets mis omdat je iets verkeerd hebt begrepen. Soms bestel je eten dat je niet kent en is het een verrassing wat je krijgt. Dan raadt de ober iets aan, je begrijpt het niet, maar antwoordt volmondig ‘ja!’ want dat woord ken je wél. Wat zal je krijgen? Een toetje, een biertje of nog een hoofdmaaltijd? Geen idee!

Of wanneer je het openbaar vervoer niet begrijpt. Zal je terechtkomen waar je terecht wilt komen, of ga je op avontuur? Ook geen idee! Ik miste eens mijn tramhalte en kwam op een kermis uit, dus toen heb ik een avondje kermis gedaan. Zo maak je allemaal dingen mee, geheel onverwachts.

Begrijpen dat het duur is om de taal niet machtig te zijn

Aan de kassa in Rusland rekende ik eens af, en ik gaf 500 roebel. De caissière had haar dag niet, en snauwde me af: “tweehonderd roebel!”. Ik dacht dat ik te weinig had gegeven, dus gaf ik haar nog 200 roebel. Ze keek me chagrijnig aan, stopte het geld weg en ging de producten van de volgende klant scannen. Ik nam aan dat de transactie was goedgekeurd en afgehandeld. Toen ik terug naar huis liep begon ik te denken: het is onmogelijk dat een pak bloem, koekjes, brood, melk en een ijsje bij elkaar 700 roebel kosten… en ineens begreep ik dat de 200 roebel mijn wisselgeld was. In plaats van dat ik het wisselgeld aanpakte had ik haar juist 200 roebel gegeven… een “fooi” van 400 roebel in totaal! Ik hoop maar dat ze er wat lekkers van heeft gekocht, en dat ik haar dag nog enigszins heb goedgemaakt.

Een taal niet machtig zijn is soms duur. In Tsjechië kon ik er niet achterkomen hoe je een abonnement voor het openbaar vervoer kreeg, dus heb ik vrij lang rondgereisd op eenmalige kaartjes. In restaurants zei ik maar ‘ja’ wanneer de ober iets vroeg, waardoor ik ongetwijfeld meer heb uitgegeven dan de bedoeling was (dat doe ik overigens nog steeds, ik ben nogal hardleers). Je leert ook om iets minder op de centen te letten, en dat het niet erg is als je per ongeluk iets meer uitgeeft.

Je wordt een mix van allerlei culturen

Zeker wanneer je meer dan twee talen spreekt word je qua taal en cultuur een soort mix, waarin je bepaalde dingen eigen hebt gemaakt. Ook ik neem gerust mijn pot pindakaas en pak hagelslag mee naar een ander land (er staat hier een kilopot Calvé in de kast!), er ligt satésaus in de voorraadkast, en ik maak regelmatig hutspot. Wanneer ik echter in Nederland ben en een biertje bestel schrik ik: wat klein! Ik ben de halve liters in Tsjechië gewend, en kan de ogen van andere gasten in mijn rug voelen prikken wanneer ik de ober vraag of ze niet een wat grotere maat bier hebben. Toen ik na drie maanden Rusland in Nederland de supermarkt inliep was ik verbaasd: waarom lacht iedereen naar me, waarom groet iedereen mij? In Rusland laat iedereen je gewoon met rust! Mijn Nederlands is aan het verengelsen, en wanneer ik Russisch spreek komt er ineens Tsjechisch doorheen, ondanks dat ik vrijwel geen Tsjechisch spreek.

Zoek je eigen cultuur

Iedere cultuur heeft zijn eigen voordelen en nadelen, en het leuke van meerdere culturen meemaken is dat je uit iedere cultuur de voordelen kunt meenemen. Soms is het land waarin je bent geboren niet het land waar je jezelf goed bij voelt, en dan moet je vooral gaan emigreren en op zoek gaan naar de cultuur die je wél aanspreekt. Emigreer naar een land, leer de taal, kijk of het goed voelt, en zo niet – dan ga je weer door. De wereld ligt aan je voeten.